Τα οφέλη της άσκησης στην ψυχική υγεία

Κείμενο της Μαρτίνας Κίτσου*

Η γυμναστική είναι γνωστό πως έχει πολλά οφέλη για την υγεία, καθώς θωρακίζει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και ενισχύει το καρδιοαναπνευστικό, βοηθά στη διατήρηση/ελάττωση του σωματικού βάρους, προστατεύει από παθήσεις όπως σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 κ.α. Όμως είναι λιγότερο σαφής η συμβολή της άσκησης στην ψυχική μας υγεία. Ακούμε γενικολογίες όπως “Κάνε και μετά θα σου ανέβει η διάθεση”, όμως πώς εξηγείται αυτό επιστημονικά;

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη* που έγινε σε πληθυσμό 1,2 εκατομμυρίων ατόμων στις ΗΠΑ, φάνηκε πως τα ομαδικά αθλήματα, αλλά και γενικότερα η τακτική σωματική άσκηση συντελούν σε καλύτερη ψυχική υγεία. Το μέγιστο όφελος, σύμφωνα με αυτή τη μελέτη, το αποκόμιζαν τα άτομα που γυμνάζονταν για 45 λεπτά τρεις με πέντε φορές την εβδομάδα. Οι συμμετέχοντες είχαν κατά μέσο όρο 3,4 ημέρες κακής ψυχικής υγείας ανά μήνα. Συγκριτικά με όσους ανέφεραν ότι δεν γυμνάζονταν καθόλου, όσοι αθλούνταν, είχαν 1,5 λιγότερες ημέρες κακής ψυχικής υγείας κάθε μήνα, δηλαδή το ποσοστό μειώθηκε κατά 43,2%.

Όλες οι μορφές σωματικής άσκησης σχετίστηκαν με βελτιωμένη ψυχική υγεία. Σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει η συχνότητα και η διάρκεια της άσκησης. Τα άτομα που αθλούνταν τρεις με πέντε ημέρες την εβδομάδα, σύμφωνα με την επιστημονική έρευνα, είχαν καλύτερη ψυχική υγεία από εκείνα που γυμνάζονταν λιγότερο ή περισσότερο. Η άθληση για 30-60 λεπτά σχετίστηκε με τη μεγαλύτερη μείωση των ημερών κακής ψυχικής υγείας, ενώ μικρότερες μειώσεις παρατηρήθηκαν σε άτομα που αθλούνταν 90 ή περισσότερα λεπτά την ημέρα.

Σε άλλο άρθρο* του ίδιου επιστημονικού εντύπου αναφέρεται πως τα υψηλότερα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας συνδέονται με χαμηλότερες πιθανότητες ανάπτυξης μελλοντικής κατάθλιψης, ανεξάρτητα από την ηλικία και το φύλο.

Θα έχεις ίσως ακούσει για κάποιες ορμόνες που αυξάνονται κατά την σωματική άσκηση ή πιθανόν να έχεις ακουστά τις λέξεις ενδορφίνες, σεροτονίνη, ντοπαμίνη, οιστρογόνα ή τεστοστερόνη.

Οι ενδορφίνες* είναι αλυσίδες πρωτεινών, οι οποίες παράγονται στον εγκέφαλο κάθε φορά που ασχολείται κανείς με μία δραστηριότητα, η οποία του είναι ευχάριστη ή ακόμη και με το να σκεφτεί ή να θυμηθεί μια ευχάριστη δραστηριότητα ή εμπειρία. Οι ενδορφίνες ηρεμούν, γεννούν αίσθημα ευδαιμονίας, συμβάλλουν στην καλή διάθεση και εξουδετερώνουν τα υψηλά επίπεδα της αδρεναλίνης, από την οποία προκαλείται το στρες. Παράλληλα, λειτουργούν και ως φυσικά παυσίπονα του οργανισμού, ενδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και καθυστερούν την εξέλιξη της γήρανσης.

Να τονίσω ότι μετά από τριάντα λεπτά αεροβικής γυμναστικής το άτομο έχει αύξηση ενδορφινών μέχρι και 500% . Αυτή η θεωρία, λοιπόν, ότι οι ενδορφίνες είναι η αιτία για αυτή την αίσθηση ευφορίας κατά τη διάρκεια ή μετά την άσκηση εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1980, αλλά από τότε η επιστημονική κοινότητα αμφιταλαντεύεται για το αν ισχύει ακριβώς αυτό ή αν παίζει σημαντικότερο ρόλο μια διαφορετική κατηγορία μορίων, με την ονομασία ενδοκανναβινοειδή*, όσον αφορά κυρίως έρευνες σε δρομείς αναζητώντας την αιτία του “runner’s high”.

(ο όρος runners high αναφέρεται στην αίσθηση αυξημένης ενέργειας, αρμονίας και μειωμένης αντίληψης του πόνου των δρομέων)

Επιπλέον, η άσκηση μπορεί να επηρεάσει και τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκεφαλικό ιστό, όπως κάνουν πολλά αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Απελευθερώνεται και ντοπαμίνη, άλλη μια ουσία που καταπολεμά τους μυϊκούς πόνους και να μην παραλείψω και τις γυναικείες ορμόνες -τα οιστρογόνα-που εκτός από το ότι αυξάνουν το μεταβολισμό και τη διάσπαση σωματικού λίπους κατά τη διάρκεια της άσκησης, βελτιώνουν επίσης την ψυχική μας διάθεση. Το ίδιο και με την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη, η οποία επίσης παράγεται σε αυξημένα επίπεδα κατά την άσκηση και αυξάνει εκτός από τον μεταβολισμό και την αυτοπεποίθηση.

Αν νιώθεις, λοιπόν, όμορφα μετά το πέρας της προπόνησής σου, αν αποκτάς ξαφνικά μια αίσθηση ευφορίας, χαλαρότητας και ανεβασμένης διάθεσης, τώρα ελπίζω να σε βοήθησα να γνωρίσεις λίγο καλύτερα και το γιατί.

Πηγούλες

Photo by Fezbot2000 on Unsplash

Μαρτίνα Κίτσου

Απόφοιτος του ΕΚΠΑ με σπουδές στη γλωσσολογία. Τα τελευταία περίπου 4 χρόνια έμενε στο εξωτερικό, όπου κ δούλεψε ως εκπαιδευτικός της ελληνικής γλώσσας σε ομογενείς και ως παιδαγωγός κάνοντας διαφορά πρότζεκτ με τα παιδιά, όπως παιδική γιόγκα και ζουμπα. Στη συνέχεια ολοκλήρωσε και την εκπαίδευση ως δασκάλα πιλατες σε ενήλικες. Τους τελευταίους μήνες μετακόμισε στην Αθήνα, όπου και εργάζεται ως καθηγήτρια ελληνικών και γερμανικών και ολοκληρώνει παράλληλα την εκπαίδευση της ως personal trainer στον εκπαιδευτικό οργανισμό af studies.