Τι κάνει ένας fire scientist; Είναι ένας επιστημονικός κλάδος που “σε επέλεξε”, τον επέλεξες ή λίγο και από τα δύο; Και γιατί;
Στο εργαστήριο μας, Imperial Hazelab, όλοι μας ασχολούμαστε με την ασφάλεια κοινοτήτων και ανθρώπων. Για εμάς, ένας fire scientist ή πυρεπιστήμονας μελετά διάφορα φαινόμενα που έχουν να κάνουν με την φωτιά, είτε σε πολύ μικρή κλίμακα ως μια σειρά από χημικές αντιδράσεις, είτε σε μεγαλύτερη κλίμακα σαν ένα μεγαλύτερο φαινόμενο, με στόχο την προστασία των πολιτών [βίντεο]. Μελετάμε φαινόμενα σαν δασικές πυρκαγιές, πυρκαγιές σε κτήρια, βιομηχανικά ατυχήματα, και υπόγειες φωτιές.
Προσπαθούμε να καταλάβουμε την φωτιά ως φυσικό φαινόμενο με στόχο να αναπτύξουμε εργαλεία για να βοηθήσουμε τον πληθυσμό με την πυρασφάλεια. Αυτά τα εργαλεία κάποιες φορές είναι μελέτες για να αναπτυχθούν ή να βελτιωθούν οι διάφοροι αστικοί κώδικες περί πυρασφάλειας, η στην περίπτωση των δασικών πυρκαγιών, μελέτες για διάφορα μοντέλα πρόβλεψης μιας πυρκαγιάς, και ανάπτυξης μακροπρόθεσμων σχεδίων εκκένωσης, χαρτογράφησης ρίσκου και διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος.
Πριν ακόμα αρχίσω τις σπουδές μου ήξερα ότι ήθελα να σπουδάσω μηχανολόγος και να δουλεύω με τα χέρια μου σε εργοστάσια και να πρωτοτυπώ. Η δημιουργικότητα γύρω από την κατασκευή πρωτοτύπων μου ήταν ένα φυσικό κάλεσμα, και δεν περίμενα ποτέ να γίνω διδακτορικός φοιτητής, πόσο μάλλον σε υπολογιστικά μοντέλα και ειδικά στην πυρασφάλεια. Όμως η φωτιά στο Μάτι το 2018 είχε μεγάλη επίδραση σε μένα καθώς οι παππούδες μου μένουν στην περιοχή (στο Κόκκινο Λιμανάκι), και εξ αυτού έχω περάσει κάθε καλοκαίρι εκεί.
Όταν επιστρέψαμε στο Κόκκινο Λιμανάκι, είδα για πρώτη φορά τις επιπτώσεις μιας τραγωδίας, όπως τα κατεστραμμένα σπίτια και τα σημάδια των αμαξιών στον δρόμο (ευτυχώς μπορώ να πω ότι η οικογένεια μου δεν έπαθε κάτι από την φωτιά, γείτονες δεν ήταν όσο τυχεροί όσο εμείς). Οπότε, είπα πως σαν μηχανολόγος θα ήθελα να κάνω κάτι να βοηθήσω ενάντια στο πρόβλημα των πυρκαγιών για τα 4 χρόνια ενός διδακτορικού χωρίς κάποιο εταιρικό ή οικονομικό συμφέρον.
Τότε στη σχολή μου, στο Imperial College London, δίδασκε ο καθηγητής Guillermo Rein που κάνει έρευνα σε πυρκαγιές. Τον βρήκα, μιλήσαμε, έκανα την διατριβή του Master’s μαζί του, και η συνεργασία μας ήταν αρκετά καλή ώστε να μου δώσει μια προσφορά να δουλέψω στο εργαστήριο του. Αν αυτό σημαίνει ότι διάλεξα αυτόν τον κλάδο, η ότι αυτός με διάλεξε, το αφήνω στους αναγνώστες.
Πιστεύεις ότι η επιστήμη χρειάζεται έναν πιο λαϊκό χαρακτήρα για να γίνει πιο κατανοητή η επιδραστική της δύναμη στην καθημερινή μας ζωή; Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
Για εμάς η επικοινωνία της επιστήμης είναι ένα από τα πιο σημαντικά καθήκοντά μας ως ερευνητές. Πιστεύουμε στην ανοικτή και προσιτή διάδοση της επιστήμης, ειδικά αφού είμαστε ένα κρατικό εργαστήριο που λειτουργεί με δημόσια χρηματοδότηση [1]. Ακόμα και σε προτζεκτ με ιδιωτικές εταιρείες, στόχος μας είναι να δημοσιεύσουμε την πρόοδο μας. Για αυτό έχουμε μια μεγάλη συλλογή από βίντεο-παρουσιάσεις, συνεντεύξεις, επεισόδια σε podcasts, και ενεργά προφίλ σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Υπάρχει μια διάσημη έκφραση που δεν ξέρω σε ποιον να την αποδώσω, που λέει ότι η πραγματική πρόοδος δεν είναι η ανακάλυψη της καινούργιας επιστήμης, αλλά όταν αυτή η νέα επιστήμη γίνεται προσβάσιμη και χρήσιμη. Η επιστήμη πρέπει να είναι προσβάσιμη εάν θέλουμε να φέρουμε θετική αλλαγή.
Φυσικά δεν είναι εύκολη αυτή η προσπάθεια. Ως ερευνητές, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι έρευνα και να δημοσιεύσουμε τεχνικές εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά, οτιδήποτε άλλο είναι πέραν των υποχρεώσεών μας. Το να μεταφράσουμε τις εργασίες μας σε γλώσσα και μέσα που είναι προσβάσιμα παίρνουν πολύ χρόνο και ενέργεια. Πολλά εργαστήρια και πανεπιστήμια προσλαμβάνουν media experts για να βοηθήσουν με αυτή τη δουλειά. Μεγάλο κομμάτι της δουλειάς τους είναι το να μεταφράζουν τις εργασίες από τους ερευνητές προς το κοινό. Ενώ συνήθως τα αποτελέσματα μιας έρευνας είναι πιο ενδιαφέροντα στο κοινό, εμείς θέλουμε να ξέρουμε τις λεπτομέρειες της μεθόδου, είτε για να καταλάβουμε τα αποτελέσματα, είτε για να χρησιμοποιήσουμε για μελλοντική έρευνα.
Στόχος όλων μας είναι να προσπαθήσουμε να έχουμε μια θετική επίδραση στον κόσμο γύρω μας. Αυτό απαιτεί ανοιχτόμυαλη συνεργασία μεταξύ εμάς και των ανθρώπων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν την έρευνα μας. Στις πυρκαγιές, από την μία οι ερευνητές προτείνουμε μεγάλες, μακροχρόνιες και προσεχώς ριζικές αλλαγές στην μέθοδο αντιμετώπισης πυρκαγιών. Από την άλλη, η πυρκαγιά είναι ένα καίριο πρόβλημα που χρειάζεται άμεση επέμβαση, και είναι ένα θέμα που η διαφορά μεταξύ της θεωρίας και των υπολογιστικών μοντέλων, και της πραγματικής φωτιάς, είναι αισθητή.
Αυτό το κενό σιγά σιγά κλείνει όσο ακαδημαϊκοί και πρακτικοί καταλαβαίνουν τα εσωτερικά τους όρια, και είναι πιο ευπρόσδεκτοι σε νέες ιδέες και καινούργιους τρόπους να βλέπουν τον κόσμο. Στο μέλλον ελπίζουμε να δούμε περισσότερο κόσμο να επικοινωνεί την έρευνά του, και περισσότερες συνεργασίες μεταξύ ερευνητών και του κοινού.
Μπορείς να μοιραστείς μαζί μας 2-3 πράγματα που σου πρόσφερε η ελληνική εκπαίδευση στην επαγγελματική σου πορεία; Γυρνώντας πίσω, ποια πράγματα θα ξεχώριζες ότι απουσιάζουν από αυτήν και είναι βασικά;
Οι Έλληνες ερευνητές έχουν μια πολύ καλή φήμη στο εξωτερικό, ως λαμπρά θεωρητικά μυαλά. Το ελληνικό σύστημα μας προετοιμάζει με πολύ καλό φυσικό και μαθηματικό υπόβαθρο, και έτσι υπερέχουμε στους τομείς θερμοδυναμικής και υδροδυναμικής που κυριεύονται από διαφορικές εξισώσεις. Η πυρεπιστήμη στον πυρήνα της έχει την υδρο-θερμοδυναμική, και το ελληνικό μου υπόβαθρο βοήθησε πολύ στην κατανόηση του πεδίου.
Η Ελλάδα έχει και μία δυνατή κουλτούρα πληροφορικής σε μικρές εταιρείες, με διάφορα μαθήματα, hackathons, και γενική κουλτούρα υπέρ της πληροφορικής, προγραμματισμού και επιχειρηματικότητας. Οι διδακτορικές σπουδές και η ακαδημαϊκή καριέρα απαιτούν και τα τρία, για την καθημερινή δουλειά και τα υπολογιστικά μοντέλα, και για τις διάφορες αιτήσεις για οικονομικά προγράμματα.
Ένα χαρακτηριστικό που είναι πολύ βοηθητικό και σχεδόν απαραίτητο στις διδακτορικές σπουδές είναι δύσκολο να περιγραφεί. Το έχω ακούσει να περιγράφεται ως fail fast. Το σκεπτικό είναι ότι κάποιες φορές υπάρχει η επιλογή μεταξύ του να κάνεις μια δουλειά αργά, προσεκτικά, ενδελεχώς και εξαίσια, η να το κάνεις γρήγορα και καλά. Και οι δύο προσεγγίσεις έχουν τον τόπο τους.
Στο εργαστήριο μας προτιμούμε το δεύτερο. Έχουμε ιδέες και θέλουμε να τις δοκιμάσουμε γρήγορα πριν αποφασίσουμε ότι αξίζουν να επικεντρωθούμε σε αυτές. Δοκιμάζουμε μοντέλα και κώδικες γρήγορα, και επικεντρωνόμαστε στις λεπτομέρειες μετά. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν νομίζω πως αναπτύσσει αυτό το σκεπτικό του fail fast, που είναι βοηθητικό στην έρευνα αλλά και σε τομείς της βιομηχανίας και επιχειρηματικότητας. Οι Έλληνες είναι εξαιρετικά ταλαντούχοι στις μακροχρόνιες, αναλυτικές εργασίες, και μπορούν με λίγη εκμάθηση να ξεχωρίσουν και σε ταχύρρυθμα περιβάλλοντα fail fast.
Πώς μπορεί κανείς να προβλέψει την επέκταση φωτιάς ή να λάβει προληπτικά μέτρα με τη βοήθεια της τεχνολογίας; Ποια είναι τα σύγχρονα μέσα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και καταπολέμηση των πυρκαγιών;
Μετά από πολλά χρόνια μελέτης της φωτιάς και των πυρκαγιών, έχουμε κατανοήσει τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την εξάπλωση της πυρκαγιάς. Οι τρείς πιο βασικοί παράγοντες είναι η τοπογραφία του δάσους, η υγρασία της νεκράς βλάστησης, και φυσικά ο άνεμος. Οι πυρκαγιές κινούνται πιο γρήγορα ανηφορικά, σε ξερά νεκρή βλάστηση, στην ίδια κατεύθυνση με τον αέρα. Έχουμε καταφέρει και έχουμε βρει μαθηματικές παραμέτρους και εξισώσεις που περιγράφουν ακριβώς την ταχύτητα της φωτιάς με βάση στοιχεία που περιγράφουν τις τρείς προηγούμενες ιδιότητες.
Αυτή η μεθοδολογία μας επιτρέπει να μπορούμε να προβλέψουμε πως θα επεκταθεί μια πυρκαγιά πάρα πολύ γρήγορα. Για παράδειγμα, μια μελέτη-ανακατασκευή της φωτιάς στο Μάτι μπορεί να γίνει σε 15 λεπτά σε έναν κοινό υπολογιστή. Φυσικά αυτή η μελέτη θα έχει κάποιους περιορισμούς ως προς την ακρίβεια του τελικού αποτελέσματος, ανάλογη με την ακρίβεια των δεδομένων που έχουμε διαθέσιμα.
Υπάρχουν κάποια μαθηματικά μοντέλα που είναι πολύ πιο ακριβή, αλλά χρειάζονται πληροφορίες για την τοποθεσία κάθε δέντρου και θάμνου, και χρειάζονται υπερυπολογιστές. Σαν επιστήμονες που θέλουμε να κατασκευάσουμε χρήσιμα εργαλεία, επιλέξαμε τα πιο γρήγορα μοντέλα καθώς τα δεδομένα που χρειάζονται είναι πιο προσβάσιμα, και γιατί οι υπολογιστικές προμήθειες που χρειάζονται είναι μικρότερες. Τα γρήγορα μοντέλα μας επιτρέπουν να κάνουμε πολλαπλές αναλύσεις για κάθε περιοχή, και μας αφήνουν να απαντήσουμε ερωτήματα όπως «τι θα γίνει αν αρχίσει η οποιαδήποτε φωτιά σε αυτή τη περιοχή» αντί «πώς θα προχωρούσε αυτή η μία συγκεκριμένη φωτιά».
Τέτοιου είδους μελέτες κάνουμε στο εργαστήριο μας. Χρησιμοποιούμε γρήγορα μοντέλα πρόβλεψης πυρκαγιών, και αναλύουμε την πιθανή επίδραση οποιασδήποτε δυνατής πυρκαγιάς. Το αποτέλεσμα είναι χάρτες επικινδυνότητας και προγράμματα προετοιμασίας εκκένωσης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην μακροχρόνια ασφάλεια αστικών πληθυσμών κοντά στα δάση. Σε μια εργασία που ελπίζουμε θα εκδοθεί σύντομα, κάναμε αυτήν την ανάλυση για την φωτιά στο Ματι, για να δείξουμε ότι εάν είχε γίνει μια τέτοια μελέτη πριν το 2018, θα μας είχε προειδοποιήσει για την επικινδυνότητα της φωτιάς.
Προσπαθούμε με μοντέλα και μαθηματικές αναλύσεις να βελτιώσουμε την ασφάλεια πληθυσμών, με την λογική του data-based decision making. Πλέον μπορούμε να δημιουργήσουμε χάρτες που συγκεκριμένα θέτουν τις περιοχές που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή στην αντιπυρική περίοδο, προγράμματα μείωσης της καύσιμης ύλης στα δέντρα, στοχοποιημένες διαπλατύνσεις δρόμων και κατασκευή αντιπυρικών ζωνών. Πλέον έχουμε τους αριθμούς και τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε για να πάρουμε συγκεκριμένες αποφάσεις.
Η τεχνολογία στις πυρκαγιές φυσικά αναπτύσσεται πέρα αυτών, με πυροσβεστικά drones, δορυφόρων που μπορούν να εντοπίσουν εστίες φωτιάς και να χαρτογραφήσουν τα είδη και ποσότητες καύσιμης ύλης, και την εκτενή χρήση του ΑΙ (Artificial Intelligence).
Πού στεκόμαστε σήμερα σε σχέση με την αξιοποίηση τεχνολογικών μέσων στην πρόληψη και αντιμετώπιση πυρκαγιών στην Ελλάδα; Ποιες είναι οι βασικές δράσεις που θα έπρεπε να ληφθούν για την προστασία των δασών μας;
Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά ερευνητικά προγράμματα και ομάδες επιστημόνων που δουλεύουν στις πυρκαγιές. Κάθε ομάδα συνεισφέρει στην κατανόηση μας ως προς το πως συμπεριφέρονται οι πυρκαγιές, και δημιουργεί εργαλεία πρόγνωσης και πρόληψης πυρκαγιάς. Κάποια τέτοια εργαλεία είναι το μοντέλο IRIS, η βάση δεδομένων Diachronic Burn Scar Mapping, και η αυτόματη αναγνώριση εστιών φωτιάς SEVIRI. Από το 2021 έχουμε δει πολλές βελτιώσεις στην χρήση τεχνολογίας για την καταπολέμηση πυρκαγιών από την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα. Έχουμε δει και αρκετές καινοτομίες από την ελληνική πυροσβεστική, όπως την χρήση drones για γρήγορη αναγνώριση και αναχαίτιση εστιών φωτιάς, και την χρήση αυτόματων πυροφυλακίων. Οποιαδήποτε σχετική καινοτομία θα είναι πολύ χρήσιμη στην δυνατότητα κατάσβεσης η πρόβλεψης πυρκαγιών στην Ελλάδα.
Σχετικά με τις βασικές δράσεις που μπορούν να ληφθούν, φυσικά αυτό είναι μία δύσκολη ερώτηση. Αν υπήρχε μία λύση για το πρόβλημα των πυρκαγιών, μια πανάκεια που είναι εύκολη και γνώριμη, θα την είχαμε ήδη αξιοποιήσει. Οι πυρκαγιές είναι ένα πολύπλευρο πρόβλημα, και για αυτό στο εργαστήριο μας συνιστούμε ταυτόχρονες και πολλαπλές δράσεις, βραχύ- και μακροπρόθεσμες. Η Ελλάδα έχει ήδη καλές βάσεις στον γρήγορο εντοπισμό, την κατάσβεση, και την εκκένωση πληθυσμών.
Επόμενα βήματα είναι η εκτενής πρόληψη και ο δασικός διαμερισμός. Τί σημαίνουν αυτά:
Διάφορες έρευνες μας λένε ότι οι φωτιές γίνονται εντονότερες με τα χρόνια λόγω διαφόρων παραγόντων, όπως η κλιματική κρίση και η μεταφορά πληθυσμών από και προς τις πόλεις. Ένας πολύ σημαντικός μηχανισμός που επιτρέπει τις πυρκαγιές να γίνουν τόσο ισχυρές τόσο γρήγορα είναι η συγκέντρωση νεκράς ύλης στα δασικά εδάφη. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που μοιράζονται οι μεσογειακές χώρες. Οι φωτιές γίνονται εντονότερες και βάζουν ζωές σε κίνδυνο, που οδηγούν σε έντονη και ενδελεχή πυρόσβεση.
Η νεκρά, ξερή ύλη στα δάση που δεν κάηκε τον ένα χρόνο παραμένει και μεγαλώνει χρόνο με τον χρόνο. Ενώ τα πευκοδάση του παρελθόντος θα έπιαναν φωτιά φυσικά κάθε 25-40 χρόνια (τα πευκοδάση εξελίχθηκαν ώστε να χρειάζονται φωτιές για την υγιή λειτουργία τους), πλέον καίγονται κάθε 50+ χρόνια. Μεγάλη συλλογή νεκρής ξηράς ύλης συνοδεύεται από εκρηκτική δύναμη της πυρκαγιάς, σε επίπεδα που η πυρόσβεση ως βασική τακτική κατά των πυρκαγιών δεν μπορεί να ανταπεξέλθει χωρίς τεράστιο κόστος. Τώρα είναι η ευκαιρία να αρχίσουμε να βελτιώνουμε τα δάση μας, καθαρίζοντας τα από ξερά ύλη πριν την αντιπυρική περίοδο, ώστε οι φωτιές, όταν αρχίσουν, να είναι μικρότερης δύναμης. Ταυτόχρονα, διαμερισμός των δασών με αντιπυρικές ζώνες και νέους δρόμους περιορίζει την επέκταση της κάθε πιθανής πυρκαγιάς.
Με λίγα λόγια, για να ανταπεξέλθει η Ελλάδα στον αυξανόμενο κίνδυνο των δασών, χρειάζεται μια αρμονική και οργανωμένη συνεργασία των μέσων πυρόσβεσης και μακροχρόνιας πρόληψης, ώστε να μειώσουμε την δύναμη της κάθε δυνατής μελλοντικής πυρκαγιάς, και να μπορούμε να την κατασβήσουμε όταν αυτή απειλεί ανθρώπινες κατοικίες.
Πώς εμπλέκεται η τεχνητή νοημοσύνη (AI) στην πρόληψη και αντιμετώπιση των πυρκαγιών; Ποιοι είναι οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις που σχετίζονται με τη χρήση της;
Η χρήση του AI έχει ήδη μπει στην επιστημονική και πρακτική κοινότητα. Πέρα από τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε καθημερινά στην ερευνά μας, έχουμε δει τεχνολογίες AI για την γρήγορη αναγνώριση εστιών φωτιάς από απομακρυσμένες κάμερες και δορυφόρους. Μπορώ να μιλήσω συγκεκριμένα για την χρήση του AI στην πρόβλεψη της εξάπλωσης της πυρκαγιάς, στο οποίο συγκεντρώνεται η έρευνά μου. Υπάρχουν διάφορα καινούργια εργαλεία βασισμένα στο AI που προβλέπουν την εξάπλωση της πυρκαγιάς, βασισμένα σε υπάρχοντα, παραδοσιακά, μαθηματικά μοντέλα. Τα μοντέλα ΑΙ διδάσκονται πάνω στα υπάρχοντα μοντέλα και μας δίνουν αποτελέσματα πολύ πιο γρήγορα.
Δύο τέτοια μοντέλα προέρχονται από την Google. Ως εργαστήριο έχουμε επικεντρωθεί σε ένα από αυτά, το λεγόμενο California-EPDconvLSTM. Έχει διδαχθεί με βάση το υπάρχον αμερικάνικο μοντέλο FARSITE και είναι μια πάρα πολύ ενθαρρυντική αρχή για την επιστήμη του ΑΙ στην πρόβλεψη των πυρκαγιών. Πλέον συνεργαζόμαστε με την Google για να δημιουργήσουμε την επόμενη γενιά μοντέλων ΑΙ για πρόβλεψη της εξάπλωσης πυρκαγιών, και για την δημιουργία μοντέλων ρίσκου και πρόγνωσης.
Η χρήση του ΑΙ στις πυρκαγιές πρέπει να γίνει μελετημένα και με προσοχή. Μία μεγάλη δύναμη του ΑΙ είναι η δυνατότητα του να βρει συνδέσεις και συσχετίσεις που δεν θα μπορούσαμε να βρούμε η να υπολογίσουμε μόνοι μας. Για να το κάνει αυτό χρειάζεται έναν εξαιρετικό όγκο δεδομένων για την εκπαίδευσή του. Στον κόσμο των πυρκαγιών δεν υπάρχει ο απαραίτητος όγκος τέτοιων δεδομένων για το πώς μια φωτιά εξαπλώνεται, για να εκπαιδευτεί καλά ένα μοντέλο. Για αυτό όλα τα υπάρχοντα μοντέλα διδάσκονται από άλλα, παλαιότερα μοντέλα. Επίσης να σημειωθεί ότι αυτές οι σχέσεις που βρίσκει το ΑΙ δεν μπορεί να μας τις εξηγήσει η μεταβιβάσει (γνωστό ως πρόβλημα black box). Ακόμα η γνώση μας για το πώς εξαπλώνονται οι πυρκαγιές, σε φυσικό και επιστημονικό επίπεδο, δεν είναι ολοκληρωμένη. Υπάρχουν κενά τα οποία πρέπει να κατανοήσουμε πρωτού αξιοποιήσουμε το ΑΙ, αλλιώς δεν θα μάθουμε από το ΑΙ και ρισκάρουμε να επιτρέψουμε προγνώσεις και συμπεριφορές που δεν αντικρίζουν την φυσική πραγματικότητα.
Ανατρέχοντας στο 2018 και την πυρκαγιά στο Μάτι, τι διδάγματα πήραμε και πώς αυτά επηρεάζουν την τρέχουσα έρευνα και στρατηγική πρόληψης πυρκαγιών;
Η πυρκαγιά στο Μάτι ήταν μια μαύρη σελίδα για την ελληνική κοινωνία, και χαίρομαι που μπορώ να πω ότι από τότε έχουμε δει ριζικές αλλαγές στην ελληνική στρατηγική κατά των πυρκαγιών. Μετά το 2018 η επιτροπή Γκολντάμερ συνέταξε μια αναφορά για τα προτεινόμενα επόμενα βήματα της στρατηγικής πρόληψης, πρόβλεψης και κατάσβεσης πυρκαγιών. Μεταξύ των προτάσεων ήταν ο εκσυγχρονισμός πυροσβεστικών μέσων και μέσων μεταφοράς πληροφοριών, η εκτενής χρήση του 112 για διοργάνωση εκκενώσεων, ο καθαρισμός της νεκράς ύλης από τα δάση και ο σχεδιασμός μακροχρόνιων σχεδίων πυρασφάλειας επαρχιακών πληθυσμών. Είδαμε τα αποτελέσματα αυτών των προτάσεων μετά τις πυρκαγιές του 2021, ειδικά μετά την μεγάλη φωτιά στην Εύβοια.
Με βάση το Μάτι καταλάβαμε πόσο σημαντική είναι η εκκένωση ως τακτική πυρασφάλειας για να σωθούν ζωές. Καταλάβαμε ότι η υποχρέωση πυρασφάλειας πρέπει να είναι αποκεντρωμένη. Αντί της πυροσβεστικής και του κράτους, η ευθύνη της πυρασφάλειας αρχίζει και μεταφέρεται στους δήμους και στους ιδιοκτήτες, με μικρές δράσεις όπως ο καθαρισμός των αυλών, οικοπέδων, και δασών κοντά σε οικισμούς. Με το σχέδιο ΙΟΛΑΟΣ ειδικά, αυτή η αποκέντρωση αρχίζει και γίνεται επίσημη, με την γραπτή υποχρέωση των δήμων να είναι προετοιμασμένοι για πυρκαγιές και μαζικές εκκενώσεις, με μακροχρόνια πλάνα και συνεδριάσεις μεταξύ πυροσβεστικής, πολιτικής προστασίας, αστυνομίας, και δημοτικών υπαλλήλων.
Η φωτιά στο Μάτι απέδειξε ότι η πυρκαγιά είναι ένα πολύπλευρο πρόβλημα που χρειάζεται πολύπλευρες και πολυμερείς λύσεις. Η πυροπροστασία έχει πολλές στρώσεις προστασίας, από την πρόβλεψη και γρήγορη ανίχνευση εστιών, μέχρι την πυρόσβεση και εκκένωση. Στο Mάτι απέτυχαν όλες οι στρώσεις πυροπροστασίας που έχουμε αναγνωρίσει. Δεν είναι μόνο η πυρόσβεση το μόνο εργαλείο που έχουμε ως ελληνική κοινωνία, και τα χρόνια μετά το Μάτι το έχουν αποδείξει.
Τι σε κρατά να συνεχίζεις την έρευνα στον τομέα της πυροπροστασίας; Ποια είναι τα βασικά σου κίνητρα και τι ελπίζεις να επιτύχεις;
Όταν πρωτοήρθα στον κόσμο της ακαδημαϊκής πυροπροστασίας νόμιζα ότι αυτό που μας λείπει για να λύσουμε το πρόβλημα των πυρκαγιών είναι η γνώση. Τώρα που είμαι εδώ χρόνια έχω καταλάβει ότι έχουμε την γνώση για το πώς να βοηθήσουμε το πρόβλημα.
Αυτή η γνώση απαιτεί ριζικές και συστηματικές αλλαγές στην συμπεριφορά μας ως κοινωνία, αλλάζοντας την οπτική μας ως προς την φωτιά, τα δάση, και τον ρόλο της δασικής και πυροσβεστικής υπηρεσίας. Τέτοιες αλλαγές δεν μεταφράζονται εύκολα από τα βιβλία στην πράξη.
Τέτοιες αλλαγές χρειάζονται χρόνο, υπομονή, και εμπιστοσύνη από όλες τις πλευρές. Στόχος μου είναι να μείνω στον τομέα της πυροπροστασίας, δημιουργώντας εργαλεία που σιγά σιγά μεταφράζουν την γνώση μας σε χρήσιμα μοντέλα. Θέλω να υποστηρίξω τις απαραίτητες αλλαγές που χρειαζόμαστε για να ανταπεξέλθουμε στις καινούργιες, ισχυρότερες πυρκαγιές.
Main photo by Firosnv. Photography on Unsplash
[1] H έρευνα χρηματοδοτείται από το EPSRC (UK Engineering and PhysicalSciences Research Council) και το NRC (Natural Resources Canada).
